Partners van alcoholisten vertellen hun verhaal

 

                    GETROUWD MET KONING ALCOHOL

 

Alcohol maakt meer kapot dan je lief is. De jaren '80 slogan is misschien wel een van de bekendste ooit bedacht. En een van de meest ware, getuige het boek Een ander mens van Jacqueline Lucas. In acht portretten van mensen die een relatie hebben of hadden met een alcoholist, schetst de schrijfster het schrijnende verval van de liefde tussen twee mensen als gevolg van overmatig drankgebruik..

 

AMSTERDAM - Steeds meer Nederlanders gaan drinken. 25 procent van de 12- en 13-jarigen en 60 procent van de 14- en 15-jarigen zegt regelmatig alcohol te drinken. 10% van de eerste groep meldt dat het om meer dan vijf glazen drank per keer gaat en 5% heeft het zelfs over meer dan acht glazen. Onder de 16- en 17-jarigen is dat respectievelijk 30% en 20%.

 

Van de jonge volwassen mannen tussen de 18 en 24 jaar is volgens het CBS 40% een zware drinker en maar liefst 1,1 miljoen mensen in Nederland kunnen volgens de statistieken worden beschouwd als probleemdrinkers. Meer dan een miljoen mensen dus verdrinken in de alcohol. En al die mensen hebben familieleden, soms ook partners en kinderen die met lede ogen moeten aanzien hoe een geliefde ten onder gaat. Acht van hen komen aan het woord in de bundel portretten van Jacqueline Lucas.

 

Alle vrouwen en mannen die ze interviewde voor haar boek Een ander mens, dat onlangs uitkwam bij uitgeverij SWP, begonnen hun relatie ooit uit liefde en allemaal ontdekten ze tot hun schade en schande dat houden van, hoeveel ook, geen remedie is voor een alcoholist.

 

In het begin was ik ontzet als Mark een verschrikkelijke kater had, vertelt bijvoorbeeld Barbara. Hij lag wel eens met gigantische hoofdpijn in bed. Te huilen van de hoofdpijn en moest ontzettend kotsen. (...) Ik vond het in de eerste jaren altijd geweldig om met hem bezig te zijn. Ik was in de weer met kotsbakjes, met het koud leggen van washandjes in de koelkast, met aspro's, vasthouden, probeerde van alles om te zorgen dat hij zich weer beter voelde. Het kwam niet in me op om te denken: 'je hebt een kater want je hebt weer te veel gedronken en je zoekt het maar uit.

 

Bart, partner van de verslaafde Anneke, reageerde heel anders: Tijdens de zwangerschap trof ik haar wel eens zo dronken als een tor. Ik was soms bang om naar huis te gaan, bang om wat ik zou aantreffen. Ik vond het moeilijk te volgen wat er met haar gebeurde, wat haar bewoog. Op een gegeven moment heb ik me verdiept in het effect van alcohol. Ik probeerde het zelf uit, met vragen als: wat gebeurt er in mijn lichaam? Geeft drank ontspanning? Verzwakt het mijn gevoelens? Ik ging mezelf ook verstoppen, want ik wist het zelf ook allemaal niet meer."

 

Maar vanuit die verschillende uitgangspunten blijkt het af te leggen pad ongeveer hetzelfde. Terwijl de een zich met drank verdooft, dooft bij de ander de liefde langzaam uit. Hulpvaardigheid, machteloosheid en moedeloosheid volgen elkaar op totdat de nuchtere partner het definitief niet meer ziet zitten en besluit alleen verder te gaan.

 

Hij werd nog minder dan een beest. Als ik boven me een doffe knal hoorde en rinkelende pillen was hij op zijn snufferd gevallen. Als hij bloedend in de badkamer lag, moest ik de deur intrappen (...). Als Han op de grond voor het bed lag en ik moest erin, gaf ik hem gewoon een schop. Ik zei: 'Opzouten jij', zo vertelt bijvoorbeeld ene Mireille. En Yvonne zegt in haar portret: "Michel (de zoon uit de relatie tussen haar en de verslaafde Paul, red.) kon als hij met zijn vriendjes thuiskwam zijn vader zwalkend over straat zien gaan." Ze maakte een einde aan de relatie en de ooit zo veelbelovende manager met wie ze dacht oud te worden, eindigde in de goot: Ik voelde dat hij doodging. Anja en Michel zijn met een oom naar zijn flat gegaan en vonden hem op de vloer. Hij gaf geen kik meer, was totaal vervuild. Hij werd opgenomen en heeft nog een week geleefd.

 

Waarom

Rest de vraag, waar ze allemaal mee worstelen: waar heeft het aan gelegen. Waarom loste hun roze wolkje op in een waas van alcohol en waarom overkwam het hen om juist die ene man of vrouw te treffen? Uit de relazen blijkt dat de drankzuchtige partners allemaal al een probleem met drank hadden voordat ze de geïnterviewde ex (in twee gevallen zijn de relaties nog niet beëindigd) leerden kennen.

 

Marlies bijvoorbeeld vertelt over haar eerste afspraakje met Michiel: Hij had een half jaar niet gedronken. Ik ben die nacht bij hem blijven slapen en vervolgens heb ik een week niets van me laten horen. Ik zat thuis verdwaasd uit te hijgen. Toen is hij weer gaan drinken.

 

En Mireille merkte na drie jaar dat haar man Han een serieus probleem met drank had: Na drie jaar had hij zijn eerste leverontsteking. De huisarts vroeg: hoe kom je daaraan? Uiteindelijk gaf hij toe, omdat hij ook verschijnselen van vermoeidheid had en geel zag, dat hij te veel had gedronken. Hij had vreselijk veel spijt en het zou nooit meer gebeuren. Op zijn werk ging het achteruit. Hij nam zogenaamd een fles melk mee, maar achteraf bleek dat er alcohol in zat. Ondanks zijn kennis verloor hij in vijf jaar vijf banen.

Uiteindelijk vonden ze alle acht hun heil bij Al Anon, een onderdeel van Anonieme Alcoholisten, waar partners van drankverslaafden met lotgenoten hun ervaringen kunnen delen. Daar ontdekten ze in hoeverre ze zelf 'schuld' hebben aan het excessieve drinken van hun partners. Want een sluimerend schuldgevoel is in ieder verhaal aanwezig. Marlies is er het duidelijkste voorbeeld van: Wat voor mij lastig was, was zijn projectie op mij: 'Ik zou wel willen stoppen, maar dat kun jij natuurlijk niet aan; want dan zou ik heel heftig worden, nog heftiger en daar heb jij zo'n moeite mee'. Alsof hij voor mij moest blijven drinken.

 

En dan is er nog de 'verslaving' van de niet aan de drank verslaafde partner, want als er één ding heel duidelijk wordt uit het boek van Jacqueline Lucas is het dat iedere geïnterviewde een diepgewortelde drang heeft om voor anderen te zorgen, op het dwangmatige af. Bijvoorbeeld omdat ze dat van huis uit gewend is. De ander juist omdat ze in haar jeugd nooit het idee kreeg dat ze aan de eisen van haar ouders voldeed.

 

In het laatste hoofdstuk besteedt de schrijfster daar aandacht aan in een gesprek met Erik Stofferis en Linda Timmers van Stichting De Helderheid. Zij hebben een training ontwikkeld voor alcoholisten en hun partners. De enige manier waarop je met de drankzuchtige ander kunt omgaan, is het nemen van de verantwoordelijkheid voor je eigen leven in plaats van voor dat van hem of haar.

 

Ik zou een partner willen zeggen: vind jezelf waard om jezelf te leren kennen, zegt Linda, en een volwaardige relatie te hebben; een relatie waarbij je allebei aanwezig bent, jij jezelf kunt uiten en kunt communiceren op een manier die voor jou bevredigend is, waar de dingen die spelen op tafel komen. Een relatie waar niets onder de tafel wordt geschoven. Jij niet onder de tafel, je partner niet, de kinderen niet. Je bent niet dat zaadje dat door de alcohol vernietigd wordt, jij bent het zaadje dat water en zon krijgt en een prachtige bloem wordt.

 

door Marjolein Hurkmans